Πειραματόζωα

Τα «Πειραματόζωα» του Αρκά είναι ένα κόμικ, γεμάτο από έξυπνο χιούμορ. Τα «Πειραματόζωα» της κρίσης, όμως, είναι η τραγική πραγματικότητα, η οποία δεν είναι διόλου χιουμοριστική.

Τον όρο «Πειραματόζωα» δεν τον χρησιμοποιώ τυχαία. Πρόσφατα διάβασα για το πασίγνωστο πείραμα του Μίλγκραμ, το οποίο έχει σκοπό τη μελέτη της αντίδρασης των ανθρώπων, όταν αυτοί καλούνται να εκτελέσουν εντολές κάποιας εξουσίας ή αυθεντίας, που έρχονται σε σύγκρουση όμως με την συνείδησή τους. Το αποτέλεσμα του πειράματος έδειξε ότι οι άνθρωποι καταπιέζουν τους εαυτούς τους, όταν τους επιβάλται από μια αυθεντία να το κάνουν, και φθάνουν στο σημείο να προκαλούν ζημία στον εαυτό τους, αλλά και στο συνάνθρωπό τους. Είναι ένα ψυχολογικό πείραμα, κατά τη διάρκεια του οποίου ασκείται πίεση σε μια ομάδα ανθρώπων και ερευνάται ο τρόπος που αυτοί αντιδρούν. Τις περισσότερες φορές υπακούουν.

Εύκολα συνδέει κανείς το πείραμα αυτό με την πιεστική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, που αποφέρει ως αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη οργανωμένης αντίδρασης. Οι Έλληνες, θαρρείς και έχουν μουδιάσει από τη συνεχή και έντονη πίεση, και ενώ μέσα τους αντιδρούν, δεν κάνουν την αγανάκτισή τους πράξη.

Δείτε, όμως, αρχικά, εκτενώς το πείραμα του Μίλγκραμ για να έχετε μια πιο ολοκληρωμένη άποψη επί του θέματος:

Ο Στάνλεϊ Μίλγκραμ ήταν Αμερικανός ψυχολόγος και το συγκεκριμένο πείραμά του πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ των Η.Π.Α. Στο πείραμα συμμετείχαν Αμερικανού πολίτες, οι οποίοι νόμιζαν ότι συμμετείχαν σε άλλου είδους πείραμα, προκειμένου να λειτουργήσουν αυθόρμητα. Οι εθελοντές αυτοί ήταν από 20 έως 50 ετών και παρουσίαζαν ανομοιογένειες μεταξύ τους, ως άτομα, έτσι ώστε να αποτελούν αντιπροσωπειτικό δείγμα.

Το πείραμα γινόταν σε δυάδες «εθελοντών». Ο ένας απ΄αυτούς ήταν πραγματικός εθελοντής, ενώ ο άλλος ήταν συνεργάτης του Μίλγκραμ. Υπήρχαν δύο ρόλοι που έπρεπε να αναλάβουν αυτοί οι δύο: αυτόν του «εξεταστή» και αυτόν του «εξεταζόμενου». Με στημένη κλήρωση, ο πραγματικός εθελοντής αναλάμβανε, σε όλες τις περιπτώσεις, το ρόλο του εξεταστή.

Στη συνέχεια, η δυάδα χωριζόταν σε δύο διαφορετικά δωμάτια. Ο «εξεταστής», δηλαδή ο εθελοντής, βρισκόταν στο ίδιο δωμάτιο με ένα άλλο άτομο, που ήταν υπεύθυνος του πειράματος, ενώ ο «εξεταζόμενος», δηλαδή ο συνεργάτης του Μίλγκραμ, βρισκόταν σε ένα δεύτερο δωμάτιο. Ο «εξεταστής» και ο «εξεταζόμενος» μπορούσαν να επικοινωνήσουν, αλλά όχι να ειδωθούν. Πριν ξεκινήσει η διαδικασία, ο «εξεταζόμενος» έλεγε στον «εξεταστή» ότι αντιμετωπίζει καρδιακό πρόβλημα.

Ο «εξεταστής» είχε στα χέρια του μια ηλεκτρική γεννήτρια και κάρτες με ερωτήσεις. Θα έκανε τις ερωτήσεις στον «εξεταζόμενο» και, κάθε φορά που εκείνος θα απαντούσε λανθασμένα,  θα του έκανε ένα μικρό ηλεκτροσόκ. Σε κάθε ηλεκτροσόκ η τάση του ρεύματος αυξανόταν. Ο «εξεταστής» υποβλήθηκε, μάλιστα, ο ίδιος σε ένα μικρό ηλεκτροσόκ, ώστε να γνωρίζει σε τι διαδικασία υποβάλει τον «εξεταζόμενο».

Όταν ξεκίνησε η διαδικασία του πειράματος, η ηλεκτρογεννήτρια αποσυνδέθηκε από το χέρι του «εξεταζόμενου» και συνδέθηκε σ’ ένα μαγνητόφωνο, το οποίο αναπαρήγαγε προηχογραφημένους ήχους με κραυγές πόνου, αναλόγως με την ένταση του ρεύματος που υποτίθεται πως διαπερνούσε τον «εξεταζόμενο», κάθε φορά που πατούσε το πλήκτρο του «ηλεκτροσόκ» ο «εξεταστής». Μετά από μερικές «λανθασμένες» απαντήσεις κι ανάλογες ηλεκτρικές εκκενώσεις, αυξανόμενης εντάσεως, ο «εξεταζόμενος» άρχισε να διαμαρτύρεται, να κλαίει και να παραπονιέται για τα καρδιακά του προβλήματα, να χτυπά τον τοίχο που τον χώριζε από τον «εξεταστή» και στην συνέχεια σταματούσε ν’ απαντά, δίνοντας την εντύπωση πως δεν έχει τις αισθήσεις του. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, πως σύμφωνα με τους κανόνες του πειράματος, η μη απάντηση από μέρους του «εξεταζόμενου» σε κάποια ερώτηση, θεωρούνταν ως λάθος απάντηση και επομένως τιμωρούνταν με ηλεκτρική εκκένωση από τον «εξεταστή».

Εάν ο «εξεταστής» εξέφραζε την επιθυμία να σταματήσει το πείραμα, τότε ο υπεύθυνος του πειράματος έπρεπε να του δώσει, με τη σειρά, τις εξείς τέσσερεις απαντήσεις:

1. Παρακαλώ συνεχίστε.

2. Το πείραμα απαιτεί να συνεχίσετε.

3. Είναι απολύτως σημαντικό να συνεχίσετε.

4. Δεν έχετε άλλη επιλογή· πρέπει να συνεχίσετε.

Αν, ο «εξεταστής», ακόμη και μετά την τέταρτη απάντηση του υπεύθυνου, επέμενε, τότε το πείραμα σταματούσε. Διαφορετικά, το πείραμα ολοκληρωνόταν όταν η τάση του ρεύματος έφτανε τα 450 Volt.  

Το αποτέλεσμα του εφυέστατου αυτού πειράματος ήταν το εξής:

Σχεδόν το 65% των εθελοντών (26 από τους 40), συνέχισε μέχρι το τέλος, έστω και κάτω από καθεστώς έντονης ψυχολογικής πίεσης.

Δεν υποστηρίζω ότι στην Ελλάδα εφαρμόζεται το πείραμα του Μίλγκραμ. Κάτι τέτοιο θα ήταν, το λιγότερο, αρρωστημένο. Απλά θέλω να κάνω μια συσχέτιση. Ο «υπεύθυνος πειράματος» είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ, ο «εξεταστής», που νομίζει ότι έχει τον έλεγχο, αλλά τελικά δεν τον έχει, είναι η κυβέρνηση και ο «εξεταζόμενος» είναι ο ελληνικός λαός. Η κυβέρνηση υπόκειται στην εξουσία του ΔΝΤ, με την επίφαση της σωτηρίας της Ελλάδας, και κάτω από συνθήκες ακραίας πίεσης υπακούει σε μια Ευρώπη που δοκιμάζει τις αντοχές μας. Ο λαός, από την άλλη, είναι αυτός που παθαίνει το ηλεκτροσόκ και το ηλεκτροσόκ αυτό επιτείνεται, καθώς ο καιρός περνά.

Ακόμα και όπως το περιγράφω εγώ να μη θέλετε να το δεχθείτε, σίγουρα θα συμφωνείτε με τη συσχέτιση του αποτελέσματος του πειράματος του Μίλγκραμ με την Ελληνική πραγματικότητα:

Η ακράια πίεση, η οποία ασκείται από μια αυθεντία, οδειγεί στην υπακοή εκείνου που δέχεται την πίεση.

Αφού, λοιπόν, μας πιέζουν εξωτερικά να υπακούσουμε, ας πιεστούμε και εμείς εσωτερικά να μην υπακούσουμε, για να ισορροπήσει το πράγμα.

Πηγές: 

www.pare-dose.net

www.tovima.gr

Επιμέλεια: Μαρία