Οι κατάσκοποι του Καίμπριτζ

οι "fantastic 4" του Καίμπριτζ

Έχετε σκεφτεί ποτέ πάνω σε ποια αληθινή προσωπικότητα στηρίχθηκε ο χαρακτήρας του πράκτορα 007; Έχετε αναρωτηθεί, μήπως υπήρξαν και υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι κατορθώνουν πράγματα που κανείς άλλος δεν θα μπορούσε, βάζοντας τη ζωή τους κάθε στιγμή σε κίνδυνο, ακριβώς όπως ο 007;

Ο Κιμ Φίλπμυ, ο Ντόναλντ Μακλήν, ο Γκάι Μπέρτζες και ο Άντονυ Μπλαντ, οι «κατάσκοποι του Καίμπριτζ», όπως ονομάζονται, είναι μερικοί από τους εκατοντάδες υπαρκτούς Τζέιμς Μποντ.

Οι τέσσερείς τους ήταν άτομα με αριστοκρατικές ρίζες, οι οποίοι παρ’ όλα αυτά ένιωθαν απέχθεια προς την υποκρισία της ανώτερης τάξης της Αγγλίας και είχαν φιλοκομμουνιστικές προτιμήσεις. Συναντήθηκαν στο κολλέγιο του Καίμπριτζ μετά το κραχ του ΄29, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους εκεί. Ο Μπάρτζες και ο Μπλαντ ήταν εκ των προτέρων μυημένοι στον κομμουνισμό. Οι δυό τους, έβρισκαν αντιφάσεις με την κοινωνία της εποχής τους, εξαιτίας των πολιτικών τους προτιμήσεων, αλλά και εξαιτίας των σεξουαλικών, ομοφυλοφιλικών τους προτιμήσεων.  Στη συνέχεια, αυτοί οι δύο μύησαν στον κομμουνισμό τον Φίλμπυ και τον Μακλήν.

Στην παρέα αυτή του Καίμπριτζ ανήκε ένα ακόμη άτομο, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη η ταυτότητά του. Πιθανότατα, ο πέμπτος κρίκος ήταν ο Τζον Κένκρος.

Τα μέλη της κλειστής αυτής κλίκας ονομάστηκαν κατάσκοποι του Καίμπριτζ, διότι κατάφεραν να γίνουν κατάσκοποι της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι το οποίο θωρούσαν σαν μια εθελοντική ιδεαλιστική πράξη. Τα προσόντα τους, αλλά και η βοήθεια που προσέφερε ο ένας στον άλλο, τους βοήθησαν να ανελιχθούν γρήγορα στον κόσμο της κατασκοπείας. Προέρχονταν από αριστοκρατικές οικογένειες και αυτό τους καθιστούσε υπεράνω πάσης υποψίας. Επιπλέον, ήταν έξυπνοι, εμφανίσιμοι και κατάφεραν να καταλάβουν εξαιρετικά υψηλόβαθμες θέσεις, έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση σε απόρριτες πληροφορίες. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ήδη από τα φοιτητικά τους χρόνια οι κομμουνιστικές τους αντιλήψεις δεν αποκαλύπτονταν. Παρουσίαζαν πάντοτε ένα φιλοφασιστικό προφίλ, με σκοπό να μπορούν να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για το ναζιστικό καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Κιμ Φίλπμυ μεταβαίνει στην εμφυλιακή Ισπανία μετά το 1936 και αρθρογραφεί υπέρ του Φράνκο και του Χίτλερ, ενώ παράλληλα είναι μέλος ενός Αγγλο-Γερμανικού συνδέσμου φιλίας. Αν και γίνεται, αργότερα, μέλος του φρανκικού αρχηγείου του Μπουργκος, σκοπός του είναι η εκτέλεση του Φράνκο, πράξη στην οποία όμως δεν προβαίνει, φοβούμενος μήπως προδώσει έτσι τους συνεργάτες του. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια του Μπέρτζες γίνεται πράκτορας της Μ16, επομένως αποτελεί, από αυτό το σημείο και έπειτα, διπλό πράκτορα, των Άγγλων και των Σοβιετικών. Πέρα από αυτό, ο Φίλπμυ ήταν μέλος και του FCO, του Υπουργείου Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας της Αγγλίας. Το 1945, παραλίγο να ανακαλυφθεί η ταυτότητά του, μετά την αυτομόληση του σοβιετικού πράκτορα Κονσταντίν Βολκόφ. Όμως, διέφυγε τον κίνδυνο και βρέθηκε στην Ουάσιγκτον, όπου έγινε μέλος της CIA. To 1956 πήγε στη Βυρητό ως ανταοκριτής της Observer και του Economist.

Ο Μπέρτζες υπήρξε, επίσης, μέλος του Αγγλο-γερμανικού Συνδέσμου Φιλίας, που ήταν ένα πρώιμο ναζιστικό γκρουπ, και του FCO, προκειμένου να καλύψει πλήρως κάθε υποψία για τις κομμουνιστικές του αντιλήψεις. Ο ίδιος είχε δουλέψει στους Times και το BBC (έκανε την εκπομπή The Week in Westminster) και είχε βρεθεί ως ανταποκριτής στον ισπανικό εμφύλιο. Αργότερα, εντάχθηκε στην Μ16 (Βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών) και αυτό του άνοιξε τις πόρτες για να δουλέψει ως γραμματέας του Υπουργού Εξωτερικών της Αγγλίας, Χέκτορ Μακνέιλ, θέση που του επέτρεψε να δίνει μεγάλης αξίας πληροφορίες στην KGB.

O Μακλήν ξεκίνησε να εργάζεται στο FCO και στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκε στην Ουάσιγκτον ως γραμματέας στη βρετανική πρεσβεία. Εκεί είχε πρόσβαση σε στοιχεία του προγράμματος για την ατομική βόμβα. Τελικά, έγινε γραμματέας της Επιτροπής Ατομικής Ανάπτυξης. Αργότερα, μεταφέρθηκε στο Κάιρο και έγινε ανώτερο στέλεχος της βρετανικής Πρεσβείας εκεί. Τέλος, προήχθη στο αμερικανικό τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών της Αγγλίας και εκεί είχε πρόσβαση σε άκρως απόρρητες πληροφορίες για το πρόγραμμα ατομικής ανάπτυξης.

Ο Άντονυ Μπλαντ ακολούθησε ένα διαφορετικό δρόμο από τους υπολοίπους. Έγινε καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Υπήρξε, επίσης, επιμελητής της προσωπικής πινακοθήκης της Βασίλισσας Ελισάβετ και διευθυντής του Ινστιτούτου Κουρτό του Λονδίνου. Ο σερ Άντονυ Μπλαντ, όπως ήταν γνωστός, αφού διέθετε τίτλο ευγενείας, ήταν, εκτός των άλλων, πολυγραφότατος και άφησε πίσω του τεράστιο έργο σχετικά με την τέχνη, το οποίο επηρέασε, μάλιστα, σε σημαντικό βαθμό τους μεταγενέστερούς του. Ο Μπλαντ, αφοσιώθηκε στη μελέτη του Νικολά Πουσέν, για τον οποίο από πολύ νωρίς θεωρήθηκε αυθεντία. Θεωρούνταν τόσο καλός γνώστης του Πουσέν, που το Λούβρο τον κάλσε να διοργανώσει την αναδρομική έκθεση αυτού του μεγάλου ζωγράφου του 17ου αιώνα. Ο Μπλαντ, όμως, παράλληλα με το έργο του ως ιστορικού της τέχνης, ήταν μέλος και της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας.

To 1951 ο Μπάρτζες και ο Μακλήν κατέφυγαν στη Μόσχα, μετά την κατηγορία εναντίον του Μακλήν για κατασκοπεία. To 1963 o Φίλπμυ, επίσης κατέφυγε στη Μόσχα, αφού ο κλειός είχε στενέψει γύρω του και ήταν πολύ κοντά στο να αποκαλυφθεί εντελώς. Μετά τη φυγή του η Βρετανική κυβέρνηση παραδέχθηκε δημόσια την ταυτότητα του Φίλμπυ και τον αποκάλεσε «τον Τρίτο Άνθρωπο». Το 1975 η Μάργκαρετ Θάτσερ αποκάλυψε δημόσια πως ο Άντονυ Μπλαντ υπήρξε κατάσκοπος των Σοβιετικών. Οι περισσότερες πληροφορίες για τα τέσσερα πρόσωπα αποκαλύφθηκαν κυρίως μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οπότε και υπήρχε πρόσβαση στα αρχεία της KGB.

Οι κατάσκοποι του Καίμπριτζ θεωρούνται από τους μεγαλύτερους κατασκόπους όλων των εποχών. Προσέφεραν τεράστια βοήθεια στη Σοβιετική Ένωση, ενώ παράλληλα κατάφεραν αξιόλογες καριέρες. Αποκαλύφθηκαν, αφού είχαν προκαλέσει τεράστια ζημία στο ναζιστικό καθεστώς. Η διπλή ταυτότητά τους τους προκαλούσε συχνά ανασφάλειες και δύο από αυτούς κατέφυγαν στον αλκοολισμό. Παρά τις ανθρώπινες αδυναμίες τους, όμως, έκαναν πράξεις που ξεπερνούν τον κοινό νου και, σχεδόν, τις ανθρώπινες δυνατότητες. Το σημαντικότερο από όλα είναι ότι έκαναν τα όσα έκαναν, αλλά χωρίς να τιμωρηθούν, χωρίς να βασανιστούν. Έζησαν ως το τέρμα της ζωής τους και, μάλιστα, χρήστηκαν ήρωες από τη Σοβιετική Ένωση.

Ο Κιμ Φίλμπυ είναι ο άνθρωπος, πάνω στον οποίο βασίστηκε ο ήρωας Τζέιμς Μποντ. Ο Ίαν Φλέμινγκ, δημιουργός του Τζέιμς Μποντ, ήταν συνάδελφος του Φίλμπυ στην αντικατασκοπεία. Η «Μ», η αρχηγός του Μποντ, έχει εμπνευστεί από τον Μέτζις, τον αρχηγό του Φίλμπυ, ο οποίος στους κύκλους της αντικατασκοπείας ήταν γνωστός ως «C». Η αριστοκρατική συμπεριφορά του Μποντ είναι σαφώς εμπνευσμένη από τον Φίλμπυ.

Οι κατάσκοποι του Καίμπριτζ, μπορεί να μην διέθεταν την κινηματογραφική πλαστικότητα του Τζέιμς Μποντ, μπορεί να μην ήταν πάντοτε ατσαλάκωτοι και σίγουρα δεν ήταν αθάνατοι, όμως κατάφεραν πράγματα που ξεφεύγουν από την κατανόηση του μέσου ανθρώπου πολύ περισσότερο απ΄τα κατορθώματα του Μποντ.

Επιμέλεια: Μαρία